Kısmi Yükleme Nedir? Temel Tanım
Akreditif (Letter of Credit), uluslararası ticarette alıcı ve satıcı için güvenli bir ödeme yöntemi sunan banka güvencesidir. Bu güvencenin en kritik operasyonel detaylarından biri ise 'kısmi yükleme' (partial shipment) kuralıdır; yani akreditife konu malların tek seferde değil, birden fazla sevkiyatla gönderilmesi uygulamasıdır.
UCP 600 kurallarına göre kısmi yükleme, en basit tanımıyla, akreditife konu olan malların birden fazla taşıma aracıyla (kamyon, gemi, uçak vb.) alıcıya gönderilmesidir. Burada akılda tutulması gereken en kritik kural şudur:
Mallar birden fazla araca yüklendiyse, bu araçlar aynı gün ve aynı saatte yola çıksa bile bu durum "Kısmi Yükleme" olarak kabul edilir.
Bu kural, yüklemenin nasıl yapıldığına odaklanır, sevkiyatın zamanlamasına değil. Eğer mallar tek bir kamyon yerine iki farklı kamyona yüklenmişse, bu her zaman kısmi bir yüklemedir.
Neden Kısmi Yükleme Yapılır? Taraflar İçin Anlamı
Kısmi yüklemeye izin verilip verilmemesi, tarafların ticari ihtiyaçlarına göre belirlenir. Başlıca nedenler şunlardır:
- Malların Türü ve Miktarı: Çok büyük hacimli veya ağır malların (örneğin, endüstriyel makineler veya tonlarca hammadde) tek bir sevkiyatta taşınması pratik veya mümkün olmayabilir.
- Üretim ve Depolama İhtiyaçları: İhracatçı, tüm siparişi tek seferde üretecek kapasiteye sahip olmayabilir veya ithalatçı, tüm malları tek seferde deposunda saklayacak alana sahip olmayabilir. Kısmi yükleme, üretimin ve teslimatın partiler halinde yapılmasına olanak tanır.
- İhracatçı İçin Esneklik: Kısmi yükleme izni, ihracatçıya üretim ve sevkiyat planlamasında büyük bir esneklik sağlar. Bu sayede nakliye organizasyonunu daha verimli bir şekilde yönetebilir.
Tarafların bu konudaki tercihleri, akreditif metninde açık ve net kurallarla belgelenir.
Akreditifte Kısmi Yükleme: SWIFT Kuralları ve Standartları
Akreditif metninde kısmi yükleme kuralları, uluslararası bankacılık sistemi olan SWIFT mesajlarında, belirli bir alanda standart kodlarla ifade edilir.
Anahtar Alan: 43P - Partial Shipments
Bir MT 700 (akreditif açılış mesajı) SWIFT mesajında, kısmi yükleme kuralı 43P - Partial Shipments alanında tanımlanır. Bu alan, ihracatçının sevkiyatı nasıl yapması gerektiğini net bir şekilde belirtir.
43P alanında kullanılan üç temel kod ve anlamları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:
| Kod | Anlamı | İhracatçı İçin Anlamı |
| ALLOWED | Kısmi yüklemeye izin verilir. | Malları farklı partiler halinde, farklı zamanlarda ve/veya farklı araçlarla gönderebilir. |
| NOT ALLOWED | Kısmi yükleme yapılamaz. | Malların tamamını tek seferde ve tek bir taşıma aracına yükleyerek göndermek zorundadır. |
| CONDITIONAL | Şarta bağlı kısmi yükleme yapılabilir. | Kısmi yükleme yapabilir, ancak bu izne tabi olan ek şartları (örneğin, belirli limanlara belirli miktarların tek seferde gönderilmesi gibi) harfiyen yerine getirmelidir. |
SWIFT kuralları, yoruma açık ifadeleri engellemek için çok katıdır. Bu nedenle, akreditif metni içerisinde ilgili alanda yukarıdaki standart kodlar dışında aynı anlama gelebilecek farklı kelimeler (örneğin ALLOWED yerine PERMITTED gibi) kullanılamaz. Bu standardizasyon, uluslararası ticarette olası yanlış anlaşılmaların önüne geçer.
43P Alanı Boş Bırakılırsa Ne Olur?
İhracatçılar için önem taşıyan bir kural daha vardır: Eğer akreditif metninde 43P - Partial Shipments alanı boş bırakılmışsa ve metnin başka bir yerinde bu konuyla ilgili bir şart yoksa, kısmi yüklemeye otomatik olarak izin verildiği kabul edilir.
Pratik Senaryolar ve Örnekler
Aşağıdaki senaryolar, kısmi yükleme kurallarının gerçek ticarette nasıl uygulandığını göstermektedir.
1. Senaryo: Kısmi Yüklemeye İzin Verildi
- 300.000 USD ve 700.000 USD olarak iki ayrı partide,
- 400.000 USD, 250.000 USD, 150.000 USD ve 200.000 USD olarak dört farklı partide.
Ancak bu esneklik sınırsız değildir. İhracatçı her durumda şu iki temel koşulu sağlamalıdır:
- Her bir sevkiyat, akreditifte belirtilen en son yükleme tarihine kadar yapılmalıdır.
- Her sevkiyata ait belgeler, akreditifte belirtilen ibraz süresi içinde bankaya eksiksiz olarak sunulmalıdır.
2. Senaryo: Kısmi Yüklemeye İzin Verilmedi
Akreditif metninde 43P alanında NOT ALLOWED yazıyorsa, ihracatçının hiçbir esnekliği yoktur. Malların tamamını tek seferde ve tek bir taşıma aracıyla göndermek zorundadır.
Eğer ihracatçı bu kurala uymayıp malları iki ayrı kamyona yüklerse, Bölüm 1'de tanımlanan o kritik kural gereği (araçlar aynı anda yola çıksa bile) bu durum bir kısmi yükleme sayılır ve belgelerde "rezerv" (uygunsuzluk) oluşur. Rezerv, amir bankanın ödeme yapma yükümlülüğünün sona erdiği anlamına gelir ve ihracatçı için büyük bir risk oluşturur.
3. Senaryo: Şartlı Kısmi Yükleme
Bazen 43P alanında ALLOWED yazsa bile, akreditifin 47A - Additional Conditions (Ek Şartlar) gibi başka bir alanında bu izne kısıtlamalar getirilebilir.
Örnek: İthalatçı, 500.000 USD'lik bir siparişin 300.000 USD'lik kısmının Gebze Limanı'na, 200.000 USD'lik kısmının ise İskenderun Limanı'na gönderilmesini istiyor. Ayrıca her bir limana yapılacak sevkiyatın tek seferde olmasını talep ediyor. Bu durumda akreditifte şöyle bir şart olabilir:
- 300.000 USD değerindeki mal, tek seferde Gebze Limanı'na sevk edilecektir.
- 200.000 USD değerindeki mal, tek seferde İskenderun Limanı'na sevk edilecektir.
Bu senaryoda genel olarak kısmi yüklemeye izin verilmiştir, ancak her bir varış noktası için sevkiyatlar kendi içinde tekil olmalıdır.
İhracatçının Kontrol Listesi: Özet ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Akreditifli bir işlemde kısmi yükleme ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak için aşağıdaki kontrol listesini kullanabilirsiniz:
- Kuralı Kontrol Edin: İlk iş olarak akreditif metnindeki 43P alanını kontrol edin. ALLOWED yazıyorsa kısmi yükleme yapabilirsiniz. NOT ALLOWED yazıyorsa kesinlikle yapamazsınız.
- Boş Alan Kuralı: Eğer 43P alanı boşsa, kuralın lehinize olduğunu ve kısmi yüklemeye izin verildiğini unutmayın.
- En Önemli Tuzak: Malları birden fazla araca yüklerseniz, araçlar aynı anda aynı yere doğru yola çıksa bile bunun istisnasız bir şekilde 'kısmi yükleme' sayılacağını ve NOT ALLOWED durumunda doğrudan 'rezerv'e düşeceğinizi aklınızdan çıkarmayın. Bu durum, amir bankanın ödeme yükümlülüğünü sona erdirir.