Elektronik Konşimento (eBL): DCSA Standartları ve Süreç Analizi
Konşimento (Bill of Lading - B/L), uluslararası ticarette yüzyıllardır kullanılan ve denizyolu taşıması ile gerçekleşen dış ticaret işlemlerinde düzenlenen en kilit belgelerdendir. İlk yazılı konşimento, 1564 yılında İtalya'da ortaya çıkmıştır. Ancak, konşimentonun yazılı bir belge olarak düzenlenmesinden çok daha önce, ticaretin gelişimiyle birlikte sözlü veya basit yazılı formlarda kullanıldığı bilinmektedir.
Konşimentonun Temel İşlevleri
Bir konşimentonun üç temel işlevi vardır:
- Taşıma Sözleşmesinin Kanıtı: Konşimento, taşıyıcı ile yükleyici arasında yapılan taşıma sözleşmesinin yazılı bir kanıtıdır. Bu belge, malların taşınmasıyla ilgili tüm şartları ve tarafların yükümlülüklerini içerir.
- Malların Teslim Alındığının Kanıtı: Konşimento, malların taşıyıcı tarafından teslim alındığını ve taşınmak üzere yola çıktığını gösterir. Bu, malların fiziksel olarak taşındığını kanıtlayan bir belgedir.
- Mülkiyet Belgesi: Konşimento, malların mülkiyetini temsil eden bir belgedir. Bu özelliği sayesinde, malların mülkiyeti konşimentonun devri yoluyla başka bir tarafa aktarılabilir.
Elektronik Konşimento (eBL) ve Dijitalleşme İhtiyacı
Geleneksel kağıt konşimentolar, uluslararası ticarette yavaşlık, dolandırıcılık riski, insan hatası ve yüksek maliyet gibi sorunlara yol açmaktadır. Elektronik Konşimento (eBL), bu sorunları çözmek için geliştirilmiştir. Ancak, eBL'nin yaygınlaşması için yasal, teknik ve operasyonel standartların oluşturulması gerekmektedir.
eBL’nin Avantajları:
- Hız ve Verimlilik: Belgelerin dijital olarak hazırlanması ve iletilmesi, süreçleri hızlandırır.
- Maliyet Azaltımı: Kağıt belgelerin basımı, taşınması ve saklanması gibi maliyetler ortadan kalkar.
- Güvenlik: Dijital sistemler, dolandırıcılık ve sahtecilik riskini azaltır.
- Çevre Dostu: Kağıt kullanımını azaltarak çevresel etkileri minimize eder.
Elektronik konşimento oluşturmaya yönelik ilk girişim 1990'larda olmuştur. Ancak DCSA'nın yaptığı bir araştırma, 2022 yılında konşimentoların yalnızca %2'sinin elektronik olarak düzenlendiğini gösteriyor. Diğer taraftan küresel pandemi acil değişim ihtiyacını daha net bir şekilde ortaya çıkarmıştır.
DCSA ve Elektronik Konşimento Standartları
Dijital Konteyner Taşımacılığı Derneği (Digital Container Shipping Association – DCSA)'nin konşimentonun (ve daha geniş anlamda dijital dış ticaret belgelerinin) standardizasyonu ve dijitalleştirilmesine yönelik amaçları aşağıda özetlenmiştir:
- Dijital standartları uygulamak ve konteyner taşımacılığında tam otomatik bir dokümantasyon süreci ve kağıtsız ticaret için çalışmalar yapan regülatörleri yönlendirmeye yardımcı olmak
- Tamamen dijitalleştirilmiş bir sevkiyat dokümantasyon süreci
- eBL'nin benimsenmesi için düzenleyici bir temel
- Mülkiyetin dijital transferini sağlamaya yönelik güvenlik standartları
- Dijitalleştirilmiş destekleyici belgeler ve sertifikalar
Elektronik Konşimento Standardizasyonu Zorlukları
Konşimentonun standartlaştırılması ve dijitalleştirilmesi, ele alınması gereken birçok zorluk ve paydaş gereksinimini beraberinde getirmektedir. Temel sorulardan biri, uluslararası ticaret geleneklerini ve uygulamalarını tehlikeye atmadan konşimentonun temel işlevlerinin işlevsel eşdeğerlikle dijital bir formata nasıl aktarılacağıdır.
DCSA Standartları ve Yol Haritası
DCSA'nın 01/12/2023 tarihli ve "DCSA Standard for the Bill of Lading A roadmap towards eDocumentation Version 3.0 Beta" isimli yayımı; konşimentonun dijitalleştirilmesini sağlamak için uçtan uca standartlaştırılmış bir dokümantasyon sürecinin haritalandırılmasında ilk adımdır.
Bu girişim sayesinde DCSA, elektronik konşimentonun regülatörler, bankalar ve sigortacılar tarafından kabul edilmesini ve benimsenmesini kolaylaştırmayı ve bu kuruluşlar ile müşteriler, taşıyıcılar ve bir işlemde yer alan diğer tüm paydaşlar arasındaki iletişimi birleştirmeyi amaçlamaktadır.
DCSA Standardının İçeriği
- Uçtan uca dokümantasyon sürecinin ana hatları
- Değişiklikler de dahil olmak üzere bir konşimentonun hazırlanması ve düzenlenmesine ilişkin süreç haritalarına genel bir bakış
- Konşimento ile ilgili terimlerin genel tanımları
- Konşimento veri alanlarının UN/CEFACT ile uyumluluğuna genel bir bakış
- DCSA standart taşıyıcı klozları ve taşıyıcı sertifikalarının tanımı
DCSA Elektronik Konşimento Teknik Standartları
Ayrıca, DCSA standartları konşimentolar için aşağıdaki teknik unsurları da içermektedir:
- Bir konşimentonun hazırlanması ve düzenlenmesiyle ilgili tüm veri varlıklarını ve öznitelikleri içeren bilgi modeli
- Konşimento arayüz standardı
- Konşimento verilerine genel bakış
- Konşimento API spesifikasyonları
- Konşimento düzenleme API şartnamesi
- Konşimento teslim API spesifikasyonları