İklim Değişikliğinin Ekonomik Maliyetleri ve Küresel Etkileri

2023 yılı, olağanüstü hava olaylarının artışı ve 1880 yılından bu yana kaydedilen en sıcak yaz aylarıyla iklim değişikliğinin etkilerini daha net bir şekilde ortaya koymuştur (NASA, 2023). Haziran ve Eylül ayları arasındaki aşırı sıcaklıklar, yıkıcı orman yangınları, seller ve kuraklıklarla dünya genelinde milyonlarca insanın yaşamını ve geçim kaynaklarını tahrip etmiştir. Bu olaylar, iklim değişikliğinin yalnızca çevresel değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal etkilerinin de ne kadar derin olduğunu göstermektedir.

Sera gazı emisyonları, sıcaklık artışları ve iklim kaynaklı afetlerin sıklığındaki artış arasındaki bağlantı net bir şekilde ortaya konmuş olsa da, iklim değişikliğinin küresel ekonomiye maliyeti konusunda tahminler büyük farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıklar, iklim değişikliğinin hızını ve yoğunluğunu tahmin etmedeki zorluklardan ve ekonomik kayıpların tüm boyutlarını ölçmekte kullanılan yöntemlerin sınırlamalarından kaynaklanmaktadır.

İklim değişikliğinin doğrudan ekonomik etkileri arasında ürün kayıpları, altyapının tahrip olması ve fiziksel varlıkların zarar görmesi yer alır. Örneğin, 2022 yılında Pakistan’da yaşanan sel felaketleri, milyonlarca insanın yerinden edilmesine ve büyük ekonomik kayıplara yol açmıştır. Ancak, çölleşme, biyoçeşitlilik kaybı ve kitlesel göç gibi dolaylı etkiler, uzun vadede makroekonomik temelleri ve yaşam standartlarını daha derinden etkileyebilir.

• IPCC (2021), sıcaklık artışlarının 2100 yılına kadar küresel GSYİH’de %10 ila %23 arasında kayıplara yol açabileceğini tahmin etmektedir.
• Newell, Prest ve Sexton (2021), Grönland buz sahanlığının çökmesi gibi olayları dikkate alarak, 2100 yılına kadar küresel GSYİH’nin %10’unun kaybedilebileceğini öngörmektedir.
• Burke, Hsiang ve Miguel (2015), küresel ısınmanın azaltılmadığı bir senaryoda, küresel gelirlerin 2100 yılına kadar %23 daha düşük olacağını tahmin etmektedir.

Bu tahminler, iklim değişikliğinin ekonomik etkilerinin doğrusal olmadığını ve sıcaklık artışlarının etkilerinin hızla büyüyebileceğini göstermektedir.

İklim değişikliği, düşük gelirli ülkeleri ve özellikle gelişmekte olan küçük ada devletlerini (SIDS) orantısız bir şekilde etkilemektedir. Bu ülkeler, hem doğal afetlerin artan yoğunluğundan hem de kötüleşen finansal koşullardan kaynaklanan dolaylı risklerden büyük ölçüde zarar görmektedir. Örneğin:

Düşük gelirli ülkelerde kişi başına düşen GSYİH kayıplarının, yüksek gelirli ülkelere kıyasla dört kat daha fazla olduğu tahmin edilmektedir.

Verimliliğin yıllık ortalama 13°C sıcaklıkta zirve yaptığı ve daha yüksek sıcaklıklarda hızla azaldığı göz önüne alındığında, genellikle daha sıcak iklimlerde yer alan düşük gelirli ülkeler küresel ısınmadan daha fazla etkilenmektedir (IMF, 2017).

Bu ülkeler, aynı zamanda afetlere bağlı risk primlerinin ve borçlanma maliyetlerinin artması nedeniyle finansal olarak daha kırılgan hale gelmektedir.

Mevcut eğilimler, dünya sıcaklıklarının 2100 yılına kadar sanayi öncesi seviyelerin 2,6°C veya daha üzerinde artabileceğini göstermektedir. Bu durum, yalnızca ekonomik kayıpları artırmakla kalmayacak, aynı zamanda ekosistemlerin ve insan yaşamının sürdürülebilirliğini tehdit eden "kırılma noktalarını" tetikleme riski taşımaktadır. Örneğin:

• 2°C’lik bir sıcaklık artışı, 800 milyon ila 3 milyar insanın su kıtlığı yaşamasına neden olabilir (IPCC, 2021).
• Afrika’da bölgesel adaptasyon maliyetlerinin 2050 yılına kadar yıllık 50 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.

Bu tür riskler, küresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşılmasını ciddi şekilde zorlaştırmaktadır.

İklim değişikliğinin etkilerini azaltmak ve bu etkilere uyum sağlamak için finansman ve yatırımların artırılması kritik öneme sahiptir. Bu kapsamda önerilen bazı stratejiler şunlardır:

• Uzun Vadeli Planlama: Kısa vadeli çözümler yerine, uzun vadeli iklim politikaları ve adaptasyon stratejileri geliştirilmelidir.
• Finansman Kaynaklarının Artırılması: Kamu ve özel sektör finansmanının artırılması ve çok taraflı fonlara erişimin kolaylaştırılması gerekmektedir.
• Düşük Gelirli Ülkelerin Desteklenmesi: Özellikle düşük gelirli ülkelerin iklim değişikliğine uyum sağlaması için teknik ve finansal destek sağlanmalıdır.
• Yeşil Teknolojilere Yatırım: Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve sürdürülebilir tarım gibi alanlara yapılan yatırımlar artırılmalıdır.
• Uluslararası İş Birliği: İklim değişikliği küresel bir sorun olduğundan, uluslararası iş birliği ve koordinasyon kritik bir rol oynamaktadır.

İklim değişikliği, yalnızca çevresel bir sorun değil, aynı zamanda küresel ekonomiyi ve insan yaşamını tehdit eden bir krizdir. Mevcut eğilimler, etkili önlemler alınmadığı takdirde, ekonomik kayıpların ve sosyal eşitsizliklerin artacağını göstermektedir. Bu nedenle, iklim değişikliği ile mücadelede hem etkilerin azaltılmasına hem de uyum sağlanmasına yönelik acil eylemler hayata geçirilmelidir. Kamu ve özel sektörün iş birliği, finansman kaynaklarının artırılması ve yenilikçi çözümler, bu küresel sorunun üstesinden gelmek için hayati öneme sahiptir.